Stem lokaal niet voor of tegen Rutte, Pechtold of Wilders
Lokaal staat er veel op het spel. Kijk daarom niet naar de Haagse politiek maar kies goede eigen bestuurders, adviseert Klaartje Peters.
Op 21 maart vinden 380 verkiezingen plaats in Nederland. Ik zeg het met opzet zo. In 380 gemeenten vindt 380 keer een strijd plaats om de vraag wie straks mag besturen. Iedere kiezer zou zich moeten verdiepen in die strijd in de eigen gemeente. Want zonder nadenken stemmen op de partij die in politiek Den Haag de voorkeur heeft, of juist op de lokale partij: in beide gevallen is het een vergissing. Het maakt uit wie er bestuurt op lokaal niveau, er staat veel op het spel.
Uit onderzoek weten we dat meer dan de helft van de mensen de landelijke politiek meeweegt bij gemeenteraadsverkiezingen. Politieke wetenschappers noemen die daarom ietwat onaardig 'tweederangsverkiezingen'. Maar het is een feit: wie verkozen is op lokaal niveau, is dat vaak niet vanwege zijn kwaliteiten. Veel kiezers nemen namelijk niet de moeite om zich in die kwaliteiten te verdiepen.
Als u gaat stemmen, stem dan niet voor of tegen Rutte, Pechtold of Wilders
Natuurlijk hoef je niet te gaan stemmen. Iedereen heeft het recht om de raadsverkiezingen aan zich voorbij te laten gaan. Maar áls u gaat stemmen, stem dan niet voor of tegen Rutte, Pechtold of Wilders. Want geen van de drie komt uw gemeente besturen.
Kijk gewoon eens wie uw gemeente wel willen besturen. Een gemeentebestuurder kan veel verschil maken. De concrete taken en een veel kleiner ambtenarenapparaat dan op rijksniveau bieden de bestuurder op lokaal niveau meer ruimte om zaken naar zijn of haar hand te zetten. Met de overdracht van belangrijke taken aan gemeenten - denk aan de jeugdzorg en de ouderenzorg - heeft de lokale overheid meer invloed dan voorheen op ons leven.
En dat wordt alleen maar meer. Over enkele jaren treedt de Omgevingswet in werking, en bepalen gemeenten zelf aan welke regels ruimtelijke projecten moeten voldoen, of het nu gaat om een dakkapel of de bouw van een winkelcentrum of vakantiepark in de buurt. Dat kan het aanzien van de omgeving aanzienlijk veranderen, en er zijn weinig landelijke waarborgen meer om u op te beroepen.
Keuzes maken
Dus wil je goede bestuurders en er valt iets te kiezen in maart. In sommige gemeenten zijn de tekorten in het sociaal domein zo hoog opgelopen dat er zelfs pijnlijke keuzes moeten worden gemaakt. Elders ligt de beslissing op tafel of samenvoeging met buurgemeenten nodig is voor een effectief bestuur. Dan zijn bestuurders nodig die keuzes maken en die durven uit te dragen, maar die ook uit overtuiging inwoners bij het bestuur betrekken.
Bij de volgende Tweede Kamer-verkiezingen zou het eens meer over lokaal bestuur moeten gaan
Het maakt uit wat hun prioriteiten zijn, en als ze die in de komende weken niet duidelijk kunnen uitleggen, weet u genoeg. Mensen die wonen in een stad of dorp met actieve lokale media zijn daarbij overigens sterk in het voordeel. Op steeds meer plekken is onafhankelijke politieke berichtgeving geheel verdwenen en dat maakt het lastig om de politici te kunnen beoordelen. Dat is zorgelijk, juist vanwege dat toenemende belang van het lokaal bestuur.
Haagse politiek
De Haagse politiek en de ministeries vormen overigens wel het decor waartegen lokale bestuurders hun rol moeten spelen, daarin ben ik niet naïef. Kenners van het lokaal bestuur bakkeleien al enkele jaren over de vraag of de overheveling van taken gemeenten feitelijk nu meer of minder zeggenschap heeft gegeven in relatie tot de rijksoverheid.
Maar ze zijn het erover eens dat het een illusie is om te denken dat gemeenten de gedecentraliseerde taken naar eigen inzicht kunnen invullen. De voorwaarden, financieel en anderszins, die de gemeenten zijn meegegeven staan dat ernstig in de weg. Terwijl dat toch de kern van een autonome bestuurslaag met eigen verkiezingen zou moeten zijn: op grond van de verkiezingsuitslag zelf bepalen hoe je gaat besturen.
Misschien zou het bij de volgende TweedeKamerverkiezingen juist eens meer over lokaal bestuur moeten gaan. In plaats van lijsttrekkersdebatten te houden over zaken waar Nederland in een verenigd Europa allang niet meer zelf over gaat, zouden politieke partijen duidelijk moeten maken wat ze ervoor overhebben om gemeenten voldoende geld, werkbare regels en andere randvoorwaarden te geven die ze nodig hebben om hun burgers te kunnen bedienen en fatsoenlijk te besturen.
De Stem
Gemeenteraadsverkiezingen 2018.
In een korte serie geeft Trouw stem aan mensen van buiten de politiek. Over nieuwe verhoudingen, slimme steden, kwetsbare burgers, milieu/ klimaat en zorg.
Lees ook:
De gemeenteraden van Nederland tellen nu 149 fracties meer dan direct na de verkiezingen in 2014.