Kabinet in regeerakkoord: mogelijk snelle aanpassing 'sleepwet'

Het kabinet zegt in het regeerakkoord dat het de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, de Wiv, binnen twee jaar zal evalueren. Als uit die controle blijkt dat het toezicht tekortschiet, gaat het kabinet de omstreden 'sleepwet' aanpassen.

De Wiv mag niet leiden tot een 'sleepnet', waarbij inlichtingendiensten een berg aan gegevens verzamelen, zegt het nieuwe Nederlandse kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in het regeerakkoord, dat de partijen dinsdagmiddag presenteren. "Van het willekeurig en massaal verzamelen van gegevens van burgers in Nederland of het buitenland (‘sleepnet’) kan, mag en zal geen sprake zijn. Daarom zal het kabinet bij de uitvoering strikt de hand houden aan de extra waarborgen in deze wet", aldus het nieuwe kabinet.

Maandag haalde een groep studenten de grens van 300.000 handtekeningen voor een raadgevend referendum over de Wiv. Dat is genoeg voor een referendum, maar het is nog onbekend of dat er komt. Het kabinet wil af van referenda en is van plan de Wet raadgevend referendum in te trekken.

De Wiv is niet de enige wet die door het kabinet kritisch tegen het licht zal worden gehouden. Ook bij de Wet computercriminaliteit III tekent het kabinet aan dat overheidsdiensten na een evaluatie wellicht geen hacksoftware meer mogen aanschaffen. Voorlopig mag dat wel, onder voorwaarden. "Voor de uitvoering van de Wet computercriminaliteit III komt 10 miljoen euro extra beschikbaar. Daarbij zal slechts in een specifieke zaak hacksoftware worden ingekocht door opsporingsdiensten. Leveranciers van dergelijke software worden gescreend door de AIVD en verkopen niet aan dubieuze regimes. Statistieken over het gebruik van hacksoftware worden jaarlijks openbaar gemaakt."

Daarnaast heeft het kabinet meer digitale plannen. Zo komt er meer aandacht voor digitale vaardigheden in het onderwijs, maar programmeren als vak staat niet specifiek benoemd in het akkoord. Ook gaat het kabinet de Autoriteit Consument & Markt vragen om een team samen te stellen voor de aanpak van monopolies op techgebied. "Door opbouw van kennis van digitale innovaties en digitale markten kan effectiever en doelgerichter opgetreden worden tegen misbruik van marktmacht door dominante spelers in de interneteconomie."

Op het gebied van online gokken gaat de overheid aanbieders verplichten tot het hebben van een vestiging in Nederland. Wanneer die regels concreet in moeten gaan, is onbekend. Bovendien komen er standaarden voor internet-of-thingsapparaten. Dat is een relatief veilige maatregel, omdat de Europese Commissie met iets soortgelijks bezig is. Daarnaast moet er een softwareaansprakelijkheid komen voor bedrijven. Door bedrijven aansprakelijk te stellen voor schade door onveilige software, wil het kabinet hen ertoe aanzetten veiligere software te maken. Het kabinet trekt bovendien meer geld uit voor digitale veiligheid. Daarbij gaat het in totaal om 49 miljoen euro per jaar tegen het einde van de kabinetsperiode.

Het akkoord bevat ook plannen voor een herevaluatie van de bewaarplicht. Zo wil het kabinet onderzoeken of er ruimte is voor een 'afgewogen bewaarplicht', die geldt voor bepaalde telecommunicatiegegevens. In het akkoord staat: "Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar waarborgen voor de persoonlijke levenssfeer van burgers, beperkte toegang, aangescherpt toezicht, noodzakelijkheid van bewaartermijnen, adequate bescherming en beveiliging van de gegevens en een rapportage- en evaluatieplicht. Alle nieuwe wetgeving waarin gegevensbewaring wordt geregeld ten behoeve van de opsporing van ernstige strafbare feiten, zal worden voorzien van passende waarborgen." Het Europese Hof van Justitie heeft eind vorig jaar bepaald dat een algemene bewaarplicht niet is toegestaan en dat telecomgegevens alleen opgeslagen mogen worden voor het opsporen van ernstige misdrijven.

Een regeerakkoord is een lijst met afspraken, waarbij het gaat om een leidraad voor een nieuw kabinet en niet om beloften. Om de plannen uit het regeerakkoord werkelijkheid te maken, moet het kabinet wetten opstellen en laten goedkeuren door het parlement. Het kabinet is nog niet begonnen, want eerst moeten de partijen nog ministers voordragen. De nieuwe regering gaat naar verwachting over een week of twee aan de slag.

Het bordes is er al, nu het nieuwe kabinet nog