Wat willen Bredanaars doen met 150 miljoen?

Wat bij Van Lunteren voorop stond was dat er meer begrip moest ontstaan tussen de 'gemeentelijk boekhouder' en de Bredase bevolking. Maar hoe?

"Mijn wens was dat burgers beter zouden inzien waarom bestuurders bepaalde beslissingen nemen", zegt Van Lunteren (SP). "Maar ook dat bestuurders begrijpen waarom de bevolking met regelmaat verbaasd is over hun besluiten." Om dat voor elkaar te krijgen, startte Van Lunteren wat hij noemt 'een blind proces'.

Hij liet eerst een site maken waarop in heldere taal werd uitgelegd hoe een wethouder van financiën tot zijn begroting komt, en reisde vervolgens het land af op zoek naar projecten waarin burgers bij de overheidsbegroting worden betrokken. "Die oogst viel erg tegen", zegt de wethouder.

Sleutel tot succes

In het Belgische Antwerpen vond hij de sleutel naar een succesvol project. "Daar experimenteerde de gemeente met de leus: Wat zou jij dóen met een miljóen? Er was daar een bedrag op de begroting gereserveerd voor inwoners die een goed plan met een publieke functie bedachten." Dat is een prima start, dacht Van Lunteren. Maar het moet in Breda wel veel groter.

De gemeente Breda heeft jaarlijks zo'n 600 miljoen euro te besteden, waarvan 300 miljoen naar wettelijke taken gaat. Dan is er nog eens 150 miljoen gereserveerd voor juridische zaken, waarna er 150 miljoen vrij besteedbaar is. "Daarin zit de beleidsvrijheid, en dus ook de mogelijkheid voor inwoners dat beleid mede te bepalen."

Het bedrag dat in Bredase burgers kunnen aanwenden is dus enorm, maar de spelregels in het project, dat Breda Begroot heet, zijn scherp en het gebied waarin met het systeem wordt geëxperimenteerd is nog beperkt. Afgelopen jaren deed Van Lunteren ervaring op in de dorpen Prinsenbeek en Princenhage. Daar mochten bewoners plannen indienen met een publieke functie "maar wel onder de voorwaarde dat ze eenzelfde bedrag voor eigen rekening zouden nemen".

Wikken en wegen

Dat gaat volgens Van Lunteren volgens het 'wikken en wegen-systeem'. Als burgers een extra speeltoestel van 10.000 euro willen, moeten ze 10.000 euro besparen door bijvoorbeeld zelf het plantsoen te onderhouden. Is die keuze gemaakt, dan komt de gemeenteraad daar niet meer aan te pas. Wijkbewoners beslissen op deze manier zelf over de inrichting van hun wijk.

Dat ging in de experimentele fase niet altijd goed, geeft Van Lunteren toe. In Prinsenbeek is er weliswaar een door straatjongeren bedacht sporttoestel geplaatst, kwam er een extra ontmoetingsruimte en werd het centrale plein voor een miljoen euro opgeknapt. "Maar in ruil waarvóór zij dat kregen, was niet duidelijk. Dat is voor een deel de schuld van de gemeente zelf. Die moet een duidelijk prijskaartje hangen aan allerlei diensten die burgers opeens zelf willen oppakken. Pas dan kun je goed wikken en wegen."

Echt invloed

Het project is uitgebreid naar de drie stadswijken Blauwe Kei, Haagse Beemden en Ulvenhout. En al komt Van Lunteren na de gemeenteraadsverkiezingen niet als wethouder terug, komende vier jaar gaat Breda Begroot voor de hele stad gelden. "Het effect is namelijk enorm. Die straatjongeren die dat sporttoestel hebben gekregen, merken dat ze echt invloed hebben. En dat geldt voor alle burgers die meebegroten. Ze zien wat geld kan doen, maar ook wat het betekent als je het ergens anders vandaan moet halen. Dat onderlinge begrip, dat zocht ik."

Trouw besteedt aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart veel aandacht aan democratische vernieuwingen. De serie 'De Goede Raad van...' belicht wekelijks een lokaal voorbeeld. Alle afleveringen zijn terug te lezen in ons dossier over de gemeenteraadsverkiezingen.
Heeft u voorbeelden van bestuurlijke vernieuwing? Geef ze door via H.Marijnissen@trouw.nl.