'We kunnen het Nederlands niet vervangen door het Engels'

Met enige regelmaat komt het verengelsen van het Nederlands in het nieuws. Zo plaatste de Volkskrant op 24 juli een opinieartikel met als boodschap: Schaf het Nederlands af. Elk jaar verdwijnen er tientallen talen. Laten we Engels tegen elkaar spreken. Ik ga ervan uit dat dit een grap is, omdat dit onmogelijk is. Laat ik uitleggen waarom.

Van oudsher kent het Nederlandse managementjargon veel Engels. Zo kan een werknemer zijn softskillcursus evalueren met: 'De workshop timemanagement van mijn careercoach heeft mijn jobcommitment vergroot.' Niemand kijkt hier vreemd van op. Ook het overnemen van werkwoorden is niet ongewoon, zoals 'uploaden' of 'liken'. Wat wel ongewoon is, is dat dit vaker gebeurt voor zaken die niets met marketing, management of computers te maken hebben. Zo hoorde ik vorig jaar Waylon in The Voice tegen de latere winnares zeggen dat ze het podium 'ownt'.

Het merendeel van het hoge onderwijs dat wij aan onze studenten geven, gaat in het Engels. Dit is goed voor het aantrekken van buitenlandse studenten, wat de universiteit voordelen oplevert. Waar ik zelf vraagtekens bij heb, zijn de gevolgen voor de Nederlandse taal nu we ons beste onderwijs in het Engels geven. De studenten zelf klagen vooral over het vaak maar matige Engels van hun docenten. Degenen die hun lessen in het Nederlands gaven, doen dat nu 'gewoon' in het Engels. Hierdoor is op taalgebied de situatie ontstaan van the blind leading the blind.

De Engelse taalinvasie vindt internationaal plaats. Volgens een artikel in The Telegraph gebruiken Italianen steeds meer Engelse woorden, zelfs als er een Italiaans woord voor is. 'Footing' bijvoorbeeld, als ze rennen bedoelen. Volgens de Verein Deutsche Sprache verliest het Duits terrein, mede doordat Duitsers vaker het Engelse woord verkiezen, aldus een artikel in The Guardian.

Deze vorm van verengelsen is echter iets anders dan Engels spreken. Elke taal gaat op eigen wijze met het Engels om. Zo kent het Duitse 'das Marketing' als gerundivum 'des Marketings'. Is het in het Spaans 'plan VE' ('Plan B'). 'Ownde' de latere winnares van The Voice het podium en 'battelen' dansers in een ander tv-programma tegen elkaar.

Hoewel wij Nederlanders behoren tot de betere sprekers van het Engels als tweede taal, hebben we niet het Engels van een native speaker. Ons Engels is over het algemeen goed en begrijpelijk, maar verre van foutloos.

Binnen een functionele context werkt dit. Niemand beweert dat het Engels op de Nederlandse universiteiten een barrière vormt om de leerstof te begrijpen. En als je op je werk tegen een Engelstalige collega zegt: 'I have been yesterday to the camping and I have had a wonderful time', dan is de boodschap duidelijk.

Maar er zitten in het Engels vele valkuilen en er zijn voor ons Nederlanders veel false friends. Als je er gevoel voor hebt, kun je uit de manier waarop wij Engels spreken distilleren dat we Nederlanders zijn. Bijvoorbeeld het woordje 'hè', dat we lukraak gebruiken. Of het feit dat Engelse zinnen veel langer zijn dan de onze. Of dat handige woordje 'al' dat verschillende betekenissen heeft, meer dan het Engelse 'already'. Of 'beamer', wat Engels klinkt, maar in het Engels een 'projector' heet.

Wat in de praktijk vaak gebeurt, is dat we Nederlandse zinnen maken en die omzetten naar het Engels. Het toont aan dat de moedertaal zich niet zomaar laat inruilen. Daarom vertalen vertalers vaak alleen naar hun eigen taal.

Kortom, we kunnen het Nederlands niet vervangen door het Engels. Wel zouden we van het 'Dunglish' ('Dutch English') onze nieuwe nationale taal kunnen maken. Maar daarover ik heb vooralsnog niemand gehoord.

_{Joris Lenstra is vertaler Engels-Nederlands.}