Is Poelmann grote graaier of gulle gever?
Op aangeven van Kees Jansma werd Boudewijn Poelmann in de eerste Jinek gekroond tot de koning van de filantropie. De man van zeven miljard - dat is wat hij voor goede doelen heeft ingezameld met zijn loterijen - poetste zijn imago keurig op, want hij wil niet te boek staan als een graaier.
Maar zoals de geschiedenis leert - van Rockefeller en Carnegie toen tot Gates, Buffett en Zuckerberg nu - moet om gul te kunnen geven meestal eerst worden gegraaid. De grootste filantropen zijn vrijwel altijd gewiekste zakenlieden die in hun jacht op eeuwige roem met hun miljoenen iets goeds willen doen.
Op de dag voor oudjaar maakte Poelmann (67) bekend zijn belang in de rechthebbende op het concept van de Postcodeloterij, Bankgiroloterij en Vriendenloterij weg te schenken aan de stichting die hiermee 100 procent eigenaar wordt van de licentiemaatschappij Novamedia.
Het is een cadeautje van tussen de 33 en 55 miljoen euro, maar geen echte materiële opoffering in die zin dat hij nu op een houtje moet bijten. Hij en zijn echtgenote Annemiek Hoogenboom hebben nog tientallen miljoenen voor een onbezorgde oude dag - zoals de opbrengst van de verkoop van hun belang in het Russische mediabedrijf Independent Media aan het Finse Sanoma.
Poelmanns geste heeft strategische en persoonlijke redenen. In de eerste plaats wil hij hiermee een wit voetje halen bij bestuurders en toezichthouders. Hij positioneert zijn loterij-organisatie nog prominenter als een organisatie voor het algemeen nut. Dat telt in domineesland Nederland, waar grote angst is voor een buitenlandse gokcultuur nu de Nederlandse loterijmarkt vanwege EU-regelgeving is opengesteld.
Poelmanns geste heeft strategische en persoonlijke redenen
Poelmann blijft de lakens uitdelen. Hij is zowel (samen met o.a. Ben Knapen) onbezoldigd bestuurder van de eigendomstichting als ceo (salaris 250 duizend euro per jaar) van de licentiemaatschappij.
Daarnaast houdt hij recht op een vast dividend van 1 miljoen per jaar dat hij via zijn eigen liefdadigheidsinstelling kan gaan weggeven aan doelen die hij zelf kiest en waarover hij aan niemand verantwoording hoeft af te leggen. Dat geeft vrijheid, die hem door de overheid bij de loterij steeds minder is gegund. Hij kan ermee ondernemen.
Poelmann doet of de Nationale Postcode Loterij hemzelf niets heeft opgeleverd, omdat het echte geld is verdiend met de verkoop van Independent Media dat hij onder meer samen met Derk Sauer opzette. Maar uit het boek De Mannen van de Droomfabriek, die voormalig Volkskrant-correspondente Ineke Holtwijk op verzoek van dezelfde Poelmann schreef, bleek dat het bedrijf is gefinancierd met de licentie-inkomsten van de loterijen. Zonder die verdiensten was Independent Media er nooit gekomen.
Boudewijn Poelmann is eerder gulle gever dan grote graaier. Maar hij blijft ook de gewiekste zakenman. Aan onbaatzuchtigheid zit vaak een aspect van eigenbelang.
Reageren? p.dewaard@volkskrant.nl