'Je wordt niet slimmer van vitamines'

De invloed van voeding op de geest wordt volgens Rob Markus (51) zwaar overschat. De neuropsycholoog is begin deze maand benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de universiteit van Maastricht. Hij bestudeert hoe gedachten en het brein op elkaar inwerken bij stressgerelateerde aandoeningen zoals depressie. En kan bepaalde voeding van invloed zijn? Een depressie kun je niet weg-eten.

Van suiker krijg je drukke kinderen. Waar of niet waar?

'Onzin. Het verband tussen hyperactiviteit en suiker is onvoldoende wetenschappelijk aangetoond. Er zijn wel enkele studies die een relatie veronderstellen, maar als je alle goed uitgevoerde studies op dit terrein vergelijkt dan is er geen bewijs.'

Aan zee komen minder depressies en zelfmoorden voor. Dat betekent dat vis(olie) de mens wapent tegen depressies.

'Wellicht dat er aan zee minder depressies en zelfmoorden voorkomen, maar het verband tussen gezonde vetzuren in visolie in voeding en depressie is niet overtuigend aangetoond.'

Agressief gedrag van gevangenen neemt af als ze vitaminen en visolie in pilvorm krijgen toegediend. Waar of niet waar?

'Ik ken de studie waarin onderzoekers het gedrag van 220 Nederlandse gedetineerden vergelijken. De ene helft van de groep kreeg supplementen en de ander helft niet. Overtuigend zijn de resultaten allerminst.'

Van welke voedingsstoffen is wél effect aangetoond op psyche en gedrag?

'Suiker lijkt, in stressvolle omstandigheden, de weerbaarheid iets te verhogen. Antioxidanten (zoals vitaminen) laten iets van effect op het denkvermogen zien - wanneer ze lange tijd zijn gegeven omdat ze het oxydatieproces van de zenuwcellen enigszins tegengaan. Maar denk niet dat je slimmer wordt als je elke dag sinaasappels of extra vitamines gaat eten. Het effect is heel gering. Tenslotte zijn er de omega 3- en -6-vetzuren. Zij lijken op de heel lange termijn de prestaties van de hersenen soms iets te verbeteren, vooral bij ouderen. Maar je kan je niet slim eten of een mentale ziekte voorkomen of bestrijden met voeding.'

Misschien ontdekken we zo'n dieet in de verre toekomst?

'Nee. Daarvoor werkt voeding niet specifiek genoeg. Het zijn geen medicijnen die heel gericht hun werk doen in de hersenen.'

Is het niet frustrerend als je als onderzoeker bij voorbaat weet dat je geen grote effecten zult vinden?

'Haha. Wat het interessant maakt is dat wij denken dat de voeding effect kan hebben bij mensen die een bepaalde gevoeligheid hebben. Zo zijn er mensen die alles in hun leven als zeer stressvol ervaren.'

Om welke voedingsstoffen gaat het dan?

'Bij stress gaat het om de balans tussen koolhydraten en eiwitten, dan wel om specifieke voedingsaminozuren. In bepaalde samenstellingen kunnen die aminozuren, evenals koolhydraten, leiden tot een toename van tryptofaan, een bouwstof voor de neurotransmitter serotonine (in de volksmond: 'gelukshormoon', red.). Maar dat is geen dieet tegen depressie. Hooguit kunnen we deze groep mensen in de toekomst voedingsadviezen geven om lichte stress en sombere gevoelens te verminderen.'

Wat eet je zelf?

'Ik hou van zoet. Maar ik ben door mijn onderzoek niet anders gaan eten, als je dat bedoelt.'