Eficacia da Fisioterapia Pelviperineal na abordaxe das disfuncións do solo pelviano

Unha disciplina terapéutica que permite previr, avaliar e tratar disfuncións do solo pelviano e da esfera sexual que acompañan á muller no posparto e a menopausa e ao home despois da cirurxía de próstata

16 Ene 2017 / Prensa CoFiGa / Sede COFIGA

A Fisioterapia Pelviperineal é unha disciplina terapéutica que permite previr, avaliar e tratar disfuncións do solo pelviano e da esfera sexual que acompañan á muller no posparto e a menopausa e ao home despois da cirurxía de próstata.

Solo Pelviano

O solo pelviano ou perineo é o conxunto de músculos e tecidos conjuntivos que tapiza a parte inferior da pelvis. En forma de hamaca que traballan, xunto coas costas e abdominais, para soster os órganos pevianos (intestino, vexiga e útero) na posición adecuada e así controlar o seu bo funcionamento.

Atópanse entre a pube e o coxis, ao redor da vulva e o ano, e que se sitúan en dous planos: un superficial, cuxa función máis importante é a sexual, aínda que tamén axuda a soster os órganos pelvianos; e outro máis profundo, chamado periné profundo ou posterior, formado polos músculos que efectivamente suxeitan devanditos órganos, controlan os esfínteres e melloran a calidade das relacións sexuais.

As súas funcións son:

- De continencia: o solo pelviano controla os esfínteres para unha correcta micción e defecación.

- Sexual: uns músculos perineales tonificados melloran a calidade das relacións sexuais.

- Reprodutiva: o periné é o último obstáculo que debe salvar a cabeza do bebé, axuda a que a súa cabeza rote e produce unha contracción reflicte no útero (reflexo expulsivo) que provoca á embarazada un desexo de empuxar.

- De sostén: o perineo sostén a vexiga, o útero, a vaxina e o recto.

Mantendo en plena forma esta parte central, en todos os sentidos, do noso corpo, estamos a coidar por tanto estas catro funciones vitais e favorecendo que todo marche adecuadamente.

Disfuncións do solo pelviano

Incontinencia urinaria, urxencia urinaria, polaquiuria (necesidade de ouriñar con máis frecuencia do normal e que produce  irritación ou inflamación do tracto urinario), incontinencia fecal ou de gases, descenso de órganos (prolapso), dor perineal, estreñimento, durante o embarazo e no posparto, disfuncións sexuais (dispareunia, vaxinismos, disfunción eréctil)… son algunhas das disfuncións do solo pelviano que poden ser abordadas desde a Fisioterapia.

Tamén poden necesitar un tratamento preventivo ou rehabilitador as mulleres que non desen a luz nin estean en período perimenopáusico, así como os homes que xamais pasasen por un quirófano para que lles realicen unha prostatectomía.

Incluso os nenos poden ter problemas de solo pelviano se, por exemplo, seguen facéndose pis na cama con máis de sete anos (enuresis ou incontinencia urinaria nocturna); ou tamén as mulleres que realizan deportes de alto impacto ou hiperpresivos (running, tenis, atletismo, levantamento de pesas…).

As disfuncións do solo pelviano son problemas de saúde frecuentemente ocultos e que deterioran a calidade de vida, limitan a autonomía e repercuten no ámbito psicosocial, laboral, afectivo e sexual, incrementado o uso de recursos sociosanitarios e familiares.

Datos epidemiolóxicos confirman que estas afeccións están a converterse nun verdadeiro problema de saúde pública, que aumenta co incremento das expectativas de vida da poboación: estímase que algunha das tres afeccións perineais máis frecuentes, como son as incontinencias urinarias e fecais e os prolapsos pélvicos, poden afectar ata a un terzo das mulleres adultas.

Efectividade da Fisioterapia Pelviperineal

O fisioterapeuta é, de acordo á lexislación vixente, o único profesional sanitario con formación, coñecementos e competencia legal definida para o tratamento deste tipo de disfuncións mediante a aplicación de diferentes técnicas e medios físicos, como son o movemento o exercicio, a electroterapia ou a terapia manual.

Na abordaxe destas disfuncións, o fisioterapeuta utiliza distintas técnicas non invasivas, sen efectos secundarios e de fácil aplicación, que virán determinadas en función da valoración inicial segundo cada caso.

Entre as técnicas que utiliza o fisioterapeuta están a terapia manual, a terapia miofascial, a masaxe perineal, os exercicios de solo pelviano, a ximnasia hipopresiva, as técnicas comportamentales, o tratamento con aparellos (biofeedback, electro-estimulación), etc.

A reeducación do solo pelviano abarca catro campos de actuación: uroloxía, tratando as patoloxías da micción; xinecoloxía e obstetricia, na prevención e aspectos terapéuticos do embarazo, parto e postparto; coloproctoloxía, coa reeducación de patoloxías como a incontinencia fecal ou o estreñimiento; e fisiosexología, cando se trata de disfuncións sexuais (frixidez, dispareunia, vaxinismo, disfuncións erétiles, eyaculación precoz…).

Ata non hai moito tempo no noso país, os pacientes que eran atendidos na sanidade por este tipo de problemas, recibían unicamente tratamentos farmacolóxicos ou cirúrxicos. En moitos casos, estas solucións conseguían resolver o problema do paciente, pero noutros moitos non. A esta porcentaxe hai que sumarlle os pacientes que directamente non lles era facilitada ningunha solución porque nin a farmacoloxía nin a cirurxía podía axudarlles.

É neste punto no que a Fisioterapia, desde o estudo da fisioloxía e a biomecánica do solo pelviano e as estruturas anatómicas que inflúen directamente nel, ofrece alternativas terapéuticas efectivas e eficaces.

Guía Técnica sobre a abordaxe das disfuncións do solo pelviano feminino

A Xunta de Galicia editou en 2016 unha Guía Técnica sobre a abordaxe de disfuncións do solo pelviano feminino, que está a ser pilotada por fisioterapeutas e madronas en 14 centros de saúde de Atención Primaria de Galicia.

Coa finalidade de previr este tipo de disfuncións, a Guía que adxuntamos ten por obxectivos unificar criterios entre os/as profesionais implicados/as na atención, promoción e recuperación das disfuncións do solo pelviano feminino para facilitar a toma de decisións en proporcionar unha atención uniforme no ámbito da Atención Primaria, así como establecer criterios de derivación entre os profesionais implicados, poñendo ao alcance de fisioterapeutas e matronas do Sergas unha ferramenta que lles permita previr, detectar, identificar, valorar e tratar as dificultades e problemas relacionados coa musculatura do solo pelviano abordables no nivel de Atención Primaria.

Eficacia da Fisioterapia Pelviperineal en el abordaje de las disfunciones del suelo pélvico

La Fisioterapia Pelviperineal es una disciplina terapéutica que permite prevenir, evaluar y tratar disfunciones del suelo pélvico y de la esfera sexual que acompañan a la mujer en el posparto y la menopausia y al hombre después de la cirugía de próstata.

Suelo pélvico

El suelo pélvico o perineo es el conjunto de músculos y tejidos conjuntivos que tapiza la parte inferior de la pelvis. En forma de hamaca que trabajan, junto con la espalda y abdominales, para sostener los órganos pélvicos (intestino, vejiga y útero) en la posición adecuada y así controlar su buen funcionamiento.

Se encuentran entre el pubis y el coxis, alrededor de la vulva y el ano, y que se sitúan en dos planos: uno superficial, cuya función más importante es la sexual, aunque también ayuda a sostener los órganos pélvicos; y otro más profundo, llamado periné profundo o posterior, formado por los músculos que efectivamente sujetan dichos órganos, controlan los esfínteres y mejoran la calidad de las relaciones sexuales.

Sus funciones son:

- Funciones de continencia: el suelo pélvico controla los esfínteres para una correcta micción y defecación.

- Función sexual: unos músculos perineales tonificados mejoran la calidad de las relaciones sexuales.

- Función reproductiva: el periné es el último obstáculo que debe salvar la cabeza del bebé, ayuda a que su cabeza rote y produce una contracción refleja en el útero (reflejo expulsivo) que provoca a la embarazada un deseo de empujar.

- Función de sostén: el perineo sostiene la vejiga, el útero, la vagina y el recto.

Manteniendo en plena forma esta parte central, en todos los sentidos, de nuestro cuerpo, estaremos cuidando por lo tanto estas cuatro funciones vitales y favoreciendo que todo marche adecuadamente.

Disfunciones del suelo pélvico

Incontinencia urinaria, urgencia urinaria, polaquiuria (necesidad de orinar con más frecuencia de lo normal y que produce  irritación o inflamación del tracto urinario), incontinencia fecal o de gases, descenso de órganos (prolapso), dolor perineal, estreñimiento terminal, durante el embarazo y en el posparto, disfunciones sexuales (dispareunia, vaginismos, disfunción eréctil)… son algunas de las disfunciones del suelo pélvico que pueden ser abordadas desde la Fisioterapia.

También pueden necesitar un tratamiento preventivo o rehabilitador las mujeres que no hayan dado a luz ni estén en periodo perimenopáusico, así como los hombres que jamás hayan pasado por un quirófano para que les realicen una prostatectomía.

Incluso los niños pueden tener problemas de suelo pélvico si, por ejemplo, siguen haciéndose pis en la cama con más de siete años (enuresis o incontinencia urinaria nocturna); o también las mujeres que realizan deportes de alto impacto o hiperpresivos (running, tenis, atletismo, levantamiento de pesas).

Las disfunciones del suelo pélvico son problemas de salud frecuentemente ocultos y que deterioran la calidad de vida, limitan la autonomía y repercuten en el ámbito psicosocial, laboral, afectivo y sexual, incrementado el uso de recursos sociosanitarios y familiares.

Datos epidemiológicos confirman que esta afección se está convirtiendo en un verdadero problema de salud pública, que aumenta con el incremento de las expectativas de vida de la población: se estima que alguna de las tres afecciones perineales más frecuentes, como son las incontinencias urinarias y fecales y los prolapsos pélvicos, pueden afectar hasta a un tercio de las mujeres adultas.

Efectividad de la Fisioterapia Pelviperineal

El fisioterapeuta es, de acuerdo a la legislación vigente, el único profesional sanitario con formación, conocimientos y competencia legal definida para el tratamiento de este tipo de disfunciones mediante la a aplicación de diferentes técnicas y medios físicos, como son el movimiento el ejercicio, la electroterapia o la terapia manual.

En el abordaje de estas disfunciones, el fisioterapeuta utiliza distintas técnicas no invasivas, sin efectos secundarios y de fácil aplicación, que vendrán determinadas en función de la valoración inicial según cada caso.

Entre las técnicas que utiliza el fisioterapeuta están la terapia manual, la terapia miofascial, el masaje perineal, los ejercicios de suelo pélvico, la gimnasia hipopresiva, las técnicas comportamentales, el tratamiento con aparatos (biofeedback, electro-estimulación), etc.

La reeducación del suelo pélvico abarca cuatro campos de actuación: urología, tratando las patologías de la micción; ginecología y obstetricia, en la prevención y aspectos terapéuticos del embarazo, parto y postparto;  coloproctología, con la la reeducación de patologías como la incontinencia fecal o el estreñimiento; y fisiosexología, cuando se trata de disfunciones sexuales (frigidez, dispareunia, vaginismo, disfunciones erétiles, eyaculación precoz…).

Hasta no hace mucho tiempo en nuestro país, los pacientes que eran atendidos en la sanidad por este tipo de problemas, recibían únicamente tratamientos farmacológicos o quirúrgicos. En muchos casos, estas soluciones conseguían resolver el problema del paciente, pero en otros muchos no. A este porcentaje hay que sumarle los pacientes que directamente no les era facilitada ninguna solución porque ni la farmacología ni la cirugía podía ayudarles.

Es en este punto en el que la Fisioterapia, desde el estudio de la fisiología y la biomecánica del suelo pélvico y las estructuras anatómicas que influyen directamente en él, ofrece alternativas terapéuticas efectivas y eficaces.

Guía Técnica sobre el abordaje de las disfunciones del suelo pélvico femenino

La Xunta de Galicia editó en 2016 una Guía Técnica sobre el abordaje de las disfunciones del suelo pélvico femenino, que está siendo pilotada por fisioterapeutas y madronas en 14 centros de salud de Atención Primaria de Galicia.

Con la finalidad de prevenir este tipo de disfunciones, la Guía que adjuntamos tiene por objetivos unificar criterios entre los/as profesionales implicados/as en la atención, promoción y recuperación de las disfunciones del suelo pélvico femenino para facilitar la toma de decisiones en proporcionar una atención uniforme en el ámbito de la Atención Primaria, así como establecer criterios de derivación entre los profesionales implicados, poniendo al alcance de fisioterapeutas y matronas del Sergas una herramienta que les permita prevenir, detectar, identificar, valorar y tratar las dificultades y problemas relacionados con l musculatura del suelo pélvico abordables en el nivel de Atención Primaria.

La Fisioterapia te da el aire que necesitas