mus e um i s s ue
MERDEKA VOLUMEI-J ULI2014
l i put anut ama
Repor t erBul et i nMer deka, Yudha P. Sunandar ( @yudhaspi z a) ber bagi pengal amannyamengunj ungi ber bagai museum di Washi ngt on DC,Amer i ka Ser i kat . Si mak pengal aman menar i knya diber i kuti ni .
2|BULETI N MERDEKA
Be r bi c a r ame nge na imus e um,s e ba gi a nor a ngumumnyas e t uj uba hwamus e um dil ua rne ge r il e bi h me na r i k di ba ndi ngka n dida l a m ne ge r i .Se l a i n t e ma nyaya ngl e bi hva r i a t i f ,kol e ks i nyapunl e bi h ba nya k,l e ngka p,da n me na r i k.Se t i da knya ,ha l i ni l a h ya ng s a ya r a s a ka n ke t i ka me ngunj ungi Wa s hi ngt onDC,Ame r i ka . Wa s hi ngt onDCme r upa ka ni bukot aAme r i kaya ng l ua s nyaha nya10x10ki l ome t e rpe r s e gi .Se l a i n s e ba ga ipus a tpe me r i nt a ha n,Wa s hi ngt onDCj uga me r upa ka n kot a pus a t Ya ya s a n Smi t hs oni a n. Ya ya s a nSmi t hs oni a na da l a hya ya s a nya ngme mpunya ima knat e r s e ndi r iba giduni ape r mus e uma n diAme r i ka . Ya ya s a ni nime mi l i ki19bua hmus e um be s a r .Se be l a smus e um dia nt a r a nyabe r a dadi Wa s hi ngt onDC, s e da ngka ns i s a nyabe r a dadis e ki t a rkot at e r s e but .Se l a i ni t u,Smi t hs oni a nj uga punyake r j a s a made nga n171mus e umdi41ne ga r a ba gi a ndiAme r i ka .
Me s ki pun Smi t hs oni a n or a ng I nggr i s da n be l um pe r na hkeAme r i ka ,t e t a pidi ame na r uh ha r a pa nda nhor ma tke pa daba ngs ada nne ga r a Ame r i ka .Pa s a l nya ,ne ga r at e r s e butbe r di r i a t a sni l a ike s e t a r a a nt a npame ma nda ngs uku, a ga ma ,r a s ,da nl a t a rbe l a ka ng.Se bua hc i t a c i t aya ngs a nga tdi i da mi da mka nol e hSmi t h s oni a nya ngl a hi rdil ua rni ka hda ndi ni l a i “ a na kha r a m� .Da l a ms ur a twa s i a t nya ,Smi t hs oni a n be r ha r a p ke ka ya a nnya di guna ka n unt ukme ni ngka t ka nda nme nye ba r ka npe nge t a hua nba giba nya kor a ng. Tuj ua ni ni , di ha r a pka nnyabe r a dada l a m pe nge l ol a a n Ya ya s a n Smi t hs oni a n.
Spa c eMus e um( Mus e um Na s i ona lUda r ada n Rua ngAngka s a )da nNa t i ona lMus e um oft he Ame r i c a nI ndi a n( Mus e um Na s i ona lI ndi a n Ame r i ka ) .
Mungki ns a yaha r usme nya mpa i ka nt e r i ma ka s i hke pa daSmi t hs oni a n.Ka r e na nya ,s a ya bi s ame ni kma t i2mus e um de nga nt opi kya ng c ukups a yage ma r i ,ya i t uNa t i ona lAi ra nd
Diba gi a npe s a wa tj e t ,pe ngunj ungdi s uguhka n a l a tpe r a gaya ng di a mbi lda r ipe s a wa tya ng pur nat uga s .Da r imul a ipe s a wa tj e tke c i lya ng s e ukur a nha nyas e be s a rs e da n,hi nggake pa l a pe s a wa tBoe i ng747s e t i nggige dung4l a nt a i da npa nj a ngnyas e t a r as e bua hbus .
Se s ua i na ma nya , Na t i ona l Ai ra nd Spa c e Mus e um be r bi c a r at e nt a ng pe s a wa tda nl ua r a ngka s a . Dit e mpa ti ni , pe ngunj ungbi s ame nge na lduni ape ne r ba nga nde nga nl e ngka p,mul a i da r ipe ne r ba nga npe r t a maol e hWr i ghtbe r s a uda r ahi nggas a t e l i tda npe nj e l a j a ha nkebul a n.
Se muawa wa s a npe ne r ba nga ndi s a j i ka nl e ngka pde nga nbe ndaf i s i kda ni nf or ma s iya ngme na r i k.Mi s a l nyas a j apa daba gi a npe ne r ba nga n r t a ma .Se t i a por a ngbi s ame nya ks i ka npe s a Me nda pa t ka n wa r i s a n i ni , pe me r i nt a h pe tya ngdi guna ka nol e hWr i ghtbe r s a uda r adi Ame r i kal a ngs ungme nga ngkut nyapa da1838. wa ua nga ns e l ua sl a pa nga nt e ni st e r s e but .Di Ke ka ya a nt e r s e butbe r j uml a h 104. 960 koi n r e ke l i l i ngpe s a wa tt e r s e but ,t e r da pa tbe r ba ga i e ma ss e ni l a il e bi hda r iUS$500r i bus a a ti t u. s mba rda nt ul i s a nya ngme nc e r i t a ka ns e j a r a h Ke ka ya a nt e r s e butdi a ngkutme ngguna ka n ga ne r ba nga n hi ngga Wr i ght be r s a uda r a 105ka r ung.Da nke ka ya a nt e r s e butdi ke l ol a pe me ngge ge rduni a . ol e hYa ya s a nSmi t hs oni a nhi nggaha r ii ni .
3|BULETI N MERDEKA
Pesawatj etdiMuseum Smi t hsoni an
Be gi t uj ugade nga nba gi a nr ua nga ngka s a .Pe ngunj ungdi s uguhka nde nga nbe r ba ga is a t e l i tya ngs a l a h s a t unyas e t i nggige dung6l a nt a ida nj ugaba t ube r a s a l da r iBul a n.Se bua hs uguha nl a ngkaba gima s ya r a ka t . Se l a i nkol e ks i ,mus e um j ugame nyuguhka nr e s t or a n. Fa s i l i t a si nis e ma ki n me mbua tpe ngunj ung be t a h be r l a ma l a madimus e um.Me r e kat i da kpe r l ukha wa t i rde nga npe r ut nyas e l a mame nj e l a j a himus e um. Bi l as e di ki tl a pa r ,me r e ka bi s as e ge r a me nuj u r e s t or a nunt ukme ngi s ipe r utda ns e ma nga t ,ke mudi a nke mba l ime nj e l a j a himus e um. Se l a i nYa ya s a nSmi t hs oni a n, ba nya kl e mba gas wa s t a ya ngt ur utme ndi r i ka nmus e um diWa s hi ngt onDC. Be da nya ,mus e ummus e um i niumumnyabe r ba ya r , mul a ida r iUS$5( s e ki t a rRp.60r i bu)s a mpa iUS$20 ( s e ki t a rRp.240 r i bu) ,t e r ga nt ung de nga nt e ma , j uml a hkol e ks i ,da nukur a nmus e um. Sa l a hs a t unyaa da l a hMus e um Na t i ona lGe ogr a phi c . Unt ukma s uk, Andaha nyape r l ume r ogohkoc e kUS$ 8( s e ki t a rRp.96r i bu) .Se l a i npa me r a nt e t a p,di mus e um i nike r a pdi ge l a rpa me r a ni ns i nde nt a lya ng t i da kka l a hme na r i knyade nga nkol e ks idipa me r a n t e t a pnya . Mus e um s wa s t al a i nnyaya ngc ukupbe s a ra da l a h Ne ws e um.Se s ua ina ma nya ,mus e um i nime nyuguhka ns e ga l aha lt e nt a ngme di ada nj ur na l i s me ,t e ma ya ng“ s a yaba nge t � .Dida l a mnya ,pe ngunj ungbi s a me nj e l a j a his e j a r a hj ur na l i s me ,me ne l us ur ipe r ke mba nga nme di ada nj ur na l i s me , da nme l i ha tj ur na l i s me ma s ade pa n. Me na r i knya ,mus e um i nit i da kha nyame nyuguhka n kol e ks iya ngha nyabi s adi t a t a ps e ma t a .Pe ngunj ung j ugabi s ame nj a dipe mba waa c a r abe r i t ada nme r a s a ka nke r i uha nNe wsRooms e bua hme di ama s s a . Da ns a l a hs a t ukol e ks it e r ba i knyaa da l a hba nguna n Te mbok Be r l i n da n punc a k ge dung Wor l d Tr a de Ce nt e rya ngr unt uhpa da201 1s i l a m.Unt ukt e mbok be r l i n,pe ngunj ungbi s ame r a s a ka nt i nggi nyat e mbok be r l i nda nme na r ape nga wa s nya .Ke dua nyame r upa ka ns i s ada r it e mbokbe r l i nya ngbe r ha s i ldi s e l a ma t ka n ke t i kake r unt uha nnyapa dae r a1980a na khi r s i l a m.
Gambari nt er i orNewseum ( Museum Per sAmer i kaSer i kat ) At as: Si sat embokBer l i n Bawah: Kol eksisej ar ahber i t a( NewsHi st or y)
4|BULETI N MERDEKA
Yudha, r epor t erCJSMKAA, saatber adadidal am Smi t hsoni anMuseum
Masyar akatI ndonesi a l ebi hmemi l i hpusatper bel anj aansebagaisar ana r ekr easidi bandi ngkan museum
5|BULETI N MERDEKA
Unt uk ma s uk da n me ni kma t i be r ba ga i kol e ks i Ne ws e um,pe ngunj ungha r usme r ogohkoc e ks e be s a r US$20.Ha r gat i ke ti nibe r l a kus e l a ma2ha r i .Bi l a pe ngunj ung be l um me nye l e s a i ka n kunj unga nnya pa daha r ipe r t a ma ,di abi s ame ne r us ka nnyapa daha r i ke duade nga nme nunj ukka nt i ke t nya . Bi l abe r bi c a r ape ngunj ung,mus e um i nidi da t a ngi j ut a a n or a ng s e t i a pt a hunnya .Ba hka n,pe ma ndu wi s a t as a yame ngi nf or ma s i ka nba hwamus e um a ka n di s e s a kior a ng pa da mus i m pa na s .“ Dir e s t or a n mus e um,ma ka npuns a mbi lbe r di r ida nbe r de s a kde s a ka npa damus i mpa na s , �ki s a hnya . DiI ndone s i a ?Sa yaki r a ,pe r i s t i wat e r s e buts a nga t j a r a ng( ba hka nmungki nt i da kpe r na h)t e r j a di .Buka n ha nyaka r e namus e um diI ndone s i aj a r a ng s e ka l i ya ngdi l e ngka pir e s t or a n,t e t a pij ugama s ya r a ka t nya ya ngl e bi hme mi l i hpus a tpe r be l a nj a a ns e ba ga is a r a na r e kr e a s idi ba ndi ngka nmus e um. Ha li nime r upa ka nt a nt a nga ns e ka l i guspe l ua ngunt uk mus e um.Ti da kha nyaunt ukme l e ngka pikol e ks i nya da nme na r i kmi na tma s ya r a ka t ,t e t a pij ugame nya j i ka ni nt e r a ks iya ng ma mpu me ngi ka tma s ya r a ka t unt ukda t a ngda nt e r l i ba ta kt i fde nga nmus e um. Se pe r t i ya ng di de ngungka n da l a m t e ma Ha r i Mus e um I nt e r na s i ona lt a huni ni :Mus e um Col l e c t i onsMa keConne c t i on. Kol e ks imus e umt i da kha nya me ngi ka tpe ngunj unga ga rda t a ng,t e t a pij ugame l i ba t ka nnyaunt ukme mba ngundi r i nyal e bi hba i k. ***
FAKTAKEREN SEPUTARMUSEUM!
t ahukahkamu?
1. Kenall ebi hdekatsamamuseum Secar aet i mol ogi s,‘ museum’ber asaldar ii st i l ahYunani ,mousei on,yangber ar t i“ kur sipar aMuse( dewi dewipember ii nspi r asidimi t ol ogiYunani ) ” .Kat a t er sebutkemudi andi gubahkedal am bahasaLat i nmenj adimuseum,yang padaz amanRomawi ber maknasebagai t empatdi skusi par af i l suf . Set el ahi t u museum sendi r imengal amibeber apaper geser anmakna.Bar upadaabad 17,museum di ar t i kansebagai“ t empatkol eksibar angbar anguni k” .Kur ang l ebi hser upadenganmaknamuseum yangki t akenalsel amai ni . Sej aksaati t u,j uml ahmuseum punmul aiber kembang pesat .Dal am buku edi sike19 Museums oft he Wor l d yang t er bi tdit ahun 2012,I COM ( I nt er nat i onalCounci lofMuseum)mencat atadal ebi hdar i55. 000museum yangt er sebardi 202negar ayangber beda. Ji kadi j uml ahkan, museummuseum t er sebutki nisudahmenaungil ebi hdar isat umi l yarkol eksi .
2. Semuaci nt amuseum Sel ai nmenj adit empatber kumpul nyapeci nt asej ar ahat aupeni kmatkol eksi kol eksiuni k,museum j uga memi l i kiper an besardal am menyat ukan banyakkomuni t asdar iber bagaibi dang.Museum ker apdi pi l i hunt ukmenj adiwadahbagipar aanggot akomuni t askomuni t ast er sebutdal am mengasahkeahl i andankeper cayaandi r imer ekasekal i gusmengukuhkani dent i t askomuni t asi t usendi r i . Dal am sur veyt er ki niyangdi adakandiI nggr i s,museum dangal er imer ai hni l aipal i ngmemuaskan di bandi ngkandengant empatl ayananpubl i kmanapun. Sel ai ni t u, museum pundi pandangmampu mel est ar i kanwar i sanbudayaagardapatt er usdi apr esi asi . Pengunj ungmuseum dimanapunsepakatbahwahampi rt i dakmungki n mengunj ungisebuah museum dan t i dakmempel aj ar ihalbar u l ewatkol eksi kol eksi nya. Ti dakher anj i kapar ar el awandi sel ur uhduni amenyumbangkant akkur ang dar isat uj ut aj am wakt umer ekaset i apmi nggunyademimengembangkanmuseum yangmer eka ci nt ai . Tent unyaj uml ahi nij ugamencakupanggot aanggot aSahabatMuseum KAA.
3. Kol eksimuseummuseum uni kdiduni a Be r b i c a r ame n g e n a ik o l e k s imu s e u m,b e r i k u ti n ib e b e r a p amu s e u my a n g me ma me r k a nk o l e k s iy a n gd a p a tme mb u a tk i t ame n g e r u t k a nk e n i n g . -Mu s e u mo fDe a t hd i Ho l l y wo o dme ma me r k a nk e p a l at e r p e n g g a l o l e hg u i l l o t i n ed iPr a n c i sd a nk u c i n gLi b e r a c ey a n gd i a we t k a n . -Su b l a b hI n t e r n a t i o n a lMu s e u mo fTo i l e t sd iNe wDe l h ime ma me r k a nr e p l i k at o i l e tp r i b a d iRa j aLo u i sXI Vo fFr a n c e . -Mu s e u mo fBu r n t Fo o dy a n gb e r a d ad i Ma s s a c h u s e t t sme mi l i k i k o l e k s i k e b a n g g a nb e r u p as e p i r i n gu b iy a n gd i t i n g g a l k a nd id a l a mo v e nd a l a m k e a d a a ng o s o n g -Mu s e u mo fBr o k e nRe l a t i o n s h i p sd iKr o a s i ame ma me r k a nme mo r a b i l i ad a r ih u b u n g a n h u b u n g a np e r c i n t a a ny a n g g a g a l . Sa l a hs a t uk o l e k s i n y aa d a l a hs e p a s a n gp e n a h a ns t o k i n gd e n g a nt u l i s a n , “ Ak ut a kp e r n a hme n g e n a k a nb e n d ai n i . Mu n g k i nk a l a ui y a , h u b u n g a nk i t aa k a nb e r t a h a nl e b i hl a ma . ”
6|BULETI N MERDEKA
pr of i l
Mer aj utLangkahKeci lSamur ai " Or a n gl a i np u n y a n y ap e d a n g Sa mu r a i , a t a ub a j uz i r a hSa mu r a i .Ta p ih a t is a y a y a n gh a t iSa mu r a i , "u c a p n y as a mb i lme n e p u kd a d a n y ad e n g a nb a n g g a .Di al a h Ta k a y u k i Ni i n u mad a r i 3 1 1 Ka r a t s . Ke l o mp o ki n ih a d i rme n y u s u lt e k a dTa k au n t u k me n g a b d i k a nd i r i n y ap a d ak e ma n u s i a a nd i J e p a n g , b a h k a nd u n i a . Se b e l u mp e r i s t i wat s u n a mi J e p a n gp a d a1 1 Ma r e t2 0 1 1 ,Ta k ab u k a n l a hs i a p a s i a p a . Di ame n g g a mb a r k a nh i d u p n y as e p e r t i b a t u y a n gme n g g e l i n d i n gt a n p aa r a hd a nt u j u a n . Ba h k a n ,d i ame n i l a id i r i n y at i d a kb e r g u n a d id u n i ai n i ." Du l u ,p e k e r j a a ns a y ah a n y Na mu n ,s e mu ab e r u b a hk e t i k ag e mp a b e s a rme n g g u n c a n gn e g a r a n y a . Be n c a n a t e r s e b u tk e mu d i a nd i s u s u ld e n g a nt s u n a mis e t i n g g ip o h o nk e l a p ad is e p a n j a n g p a n t a it i mu rJ e p a n g .Ts u n a miy a n gme n y a p uh a b i ss e g a l ay a n gd i l a l u i n y a ,t e r ma s u kr u ma hd a np e k e r j a a nTa k a y u k i . Ko t aOf u n a t od i Pr e f e k t u rI wa t e , J e p a n g , Ko t ay a n gs u d a hd i t i n g g a l iTa k a y u k i s e j a kk e c i li t ur a t as e k e t i k a . Ti d a kh a n y a s e k a l i ,t s u n a mii t ud a t a n gb e r k a l i k a l i . “ Se t i a p4 0 me n i ts e k a l i ,t s u n a mii t u d a t a n g , ” k e n a n g n y a . “ Be r k a l i k a l i , h i n g g ap a g i( k e e s o k a nh a r i n y a )me n j e l a n g . ” Se l a mai t up u l a ,me r e k ay a n gh a n y u t k a r e n at s u n a mime l i n t a sd id e p a nma t a n y a .Ti d a kj a r a n gh a n y ap o t o n g a n p o t o n g a n t u b u h y a n g t a mp a k d i a n t a r a n y a .Sa a ti t u me n a n d a ip e r t a ma k a l i n y aTa k a y u k ip e d u l id e n g a nn a s i b ma n u s i a .Di ab e r s a ma wa r g aJ e p a n g y a n g s e l a ma t , b e r u s a h a me n o l o n g k o r b a ny a n gh a n y u tt e r b a wa t s u n a mi ,
8|BULETI N MERDEKA
Dia n t a r ak o r b a ny a n gme n i n g g a l ,Ta k a y u k i me l i h a t t u b u h t u b u hk e c i l y a n gt a kb e r n y a wa . Me r e k aa d a l a ha n a k a n a kk e c i ly a n gt u r u t t e r s a p ug e l o mb a n gt s u n a mi .“ An a k a n a ki t u ma s i hp u n y ami mp id a nh a r a p a nb e s a rd a l a m h i d u p n y a ,t e t a p ime r e k as u d a hme n i n g g a l , ” u n g k a p n y ay a n gme r u p a k a nmo me np a l i n g me n y e d i h k a nb a g i n y as a a ti t u .“ Na mu n ,s a y a y a n gb a n y a k me l a k u k a np e r b u a t a nb u r u k , k e n a p ama s i hh i d u p ? ”l a n j u t n y a .Pe r t a n y a a n i n ik e r a pt e r n g i a n gd ik e p a l a Ta k a y u k i , h i n g g ab e b e r a p ah a r i s e s u d a h n y a .
Me l i h a tk e d a t a n g a n me r e k a ,Ta k a y u k i p u nt i d a kt i n g g a ld i a m.Di ai k u tme mb a n t ume mb a g i k a nma k a n a nd a ns e l i mu t k e p a d ap a r ak o r b a n .Da l a ms e p a n j a n g h i d u p n y a , Ta k a y u k i me n g a k us a a t i t ul a h p e r t a mak a l i n y ad i ab e r b u a tb a i ku n t u k o r a n gl a i n .Se j a ki t up u nd i ab e r t e k a d Te k a dTa k a y u k i i n i b u k a ni s a p a nj e mp o l b e l a k a .Be b e r a p ah a r is e t e l a hb e n c a n a , b a n kd a r u r a td i d i r i k a nd ik o t aOf u n a t o , me n g i n g a tb a n kd ik o t at e r s e b u ts u d a h r a t ad e n g a nt a n a h .Ta k a y u k il a n g s u n g b e r g e g a sme n g a mb i lu a n gs i mp a n a n n y a d ib a n ks e b a n y a kmu n g k i n .Mo b i ly a n g d i mi l i k i n y ad a ns e l a ma t d a r i t s u n a mi p u n d i j u a l n y a .Da r is i s au a n gt e r s e b u tTa k a y u k i me mb e l i b a n y a kb a r a n gk e b u t u h a n b a g ip e n g u n g s i .Ba r a n g b a r a n gt e r s e b u t d i b a g i k a n n y ak e p a d ak o r b a ny a n gme mb u t u h k a n . Pa d a h a l , k e a d a a nd i r i n y as a ma d e n g a n p a r ap e n g u n g s iy a n g s e r b a
Samur ai Mas aKi ni
Kehadi r anTakayukiNi i numadan311Kar at sdal am Kol abor as iBudayaI ndones i aJ epangyangdi adakanMus eum Konper ens iAs i aAf r i kas ebenar nyabanyak mengundangt andat anya.Pas al nya,bi l adi l i hats ecar as epi nt as ,keduanyat i dak memi l i kihubungans amas ekal i .Apal agimengi ngatacar apuncakKol abor as i Budayai niadal ahpamer ankat anaJ epangdanker i sSunda.Namun,menur ut Ki yomiTagawa,Takayukidan311Kar at sj us t r umemi l i kiket er kai t anyanger at . “Mer ekaadal ahs amur aimas aki ni , ”s ahutCEO Samur ai . J Pi ni ,s el akupenyel enggar aacar a.Ki yomimenyampai kanbahwaSamur aibukanl ahor angyang pandaiber kel ahi ,membunuhor ang,at aumemai nkanpedangKat ana.“Samur ai adal ahor angyangmendahul ukankepent i nganor angl ai ndiat askepent i ngandi r i nyas endi r i , ”ungkapnya. Namamaj al ahmi l i kKi yomi ,Samur ai . J P,menj adidas arpencar i annyaakans os ok Samur aias l i .Pr i ns i pSamur aiyangdi pegangmaj al ahnyamember i kannyakewaj i banunt ukmenyebar kans emangatt er s ebutkes el ur uhJ epang,bahkanduni a. Lewatkehadi r anTakayukiNi i munadan311Kar at s ,Ki yomiber har aps emangat Samur aii nibi s amembangunkes adar anduni ayangs at udanmembant us at us ama l ai n.“Sehi nggaki t abi s amer ubahduni amenj adil ebi hbai kl agi , ”t ut upnya.
Ki yomiTa ga wa( ka na n)be r f ot obe r s a mar e ka nnya( t e nga h) da nr e por t e rBul e t i nMe r de ka ,YudhaP .Suna nda r( ki r i )
9|BULETI N MERDEKA
Temant emanTakayukipunmenyanggupi .Sepekan kemudi an,bar angyangdi mi nt aTakayukidat ang. Namun,bar angyangmer ekaki r i mbukanl ah“Kot ak Pener ang�yangdi l i hat nyadipengungs i an.Ter nyat a, t emant emannya s endi r imenaf s i r kan benda yang di des kr i s pi kanTakayukis ebagaiSol arPanel .Mes ki punbendanyaber beda,f ungs iyangdi ber i kant et ap per s i ss ama.Akhi r nyaat asus ulTakayukipul a,Sol ar Panelt er s ebutdi di s t r i bus i kankepengungs i anl ai n yangbel um t er al i r il i s t r i k.Ket i kabendat er s ebut ber f ungs i dan member i kan l i s t r i k kepada par a pengungs i ,s emuaor angt er s ent uhhi nggamenangi s . Takt er kecual iTakayukis endi r i .
" Or ang l ai n puny any a pedang Samur ai ,at au baj uz i r ahSamur ai . Tapi hat is ay a y ang hat i Samur ai , " 9|BULETI N MERDEKA
ARTIMUSEUM
t anyakamu
Apas i ha r t imus e umbua tki t a ki t a ?Yuks i ma kpe nda pa tt e ma nt e ma nki t aka l ii ni . Se mogaki t ama ki nme ngha r ga imus e ums e ba ga it e mpa tya ngme ndi di kda ns i a pa t a huj a dihobiba r u!
I yanSupi ani( 27) Mahasi swa Mu s e u ma d a l a ht e mp a tu n t u kme n a r u hk e n a n g a nma s al a l uy a n gme n e mp e lp a d as u a t ub e n d a , a r t e f a k, d i ma n ak e n a n g a ni t ume n j a d ib a h a n p e r e n u n g a n ,b e l a j a rd a np e r i n g a t a nb a g ik i t ag e n e r a s is e l a n j u t n y a . . k a r e n ad a l a mk e n a n g a ni t ume n y i mp a nb a n y a kh i s t o r i s , c e r i t ad a np e l a j a r a nt e n t a n gma s al a l ub a i ki t ut e n t a n gy a n gb e n a rma u p u ny a n gs a l a h .
Egy( 24) Mahasi swa Mus e uma da l a hs umbe rpe nge t a hua nya ngdi pe t i kma s al a l uunt uk pe l a j a r a nma s aya nga ka nda t a ng.
Abu( 22) Mahasi swa Mus e um a da l a hs ua t ut e mpa tya ngme na mpungbe nda be ndabe r s e j a r a h. Ka ya kma nt a ngi t udi t e mpa t i nnyadimus e umha r us nya: |
I vanSopi an( 22) Mahasi swa Mus e um a da l a hba nguna nya ngme ngi nga t ka na ka ns e j a r a hda nme nyi mpa nme mor i 11 |BULETI N MERDE-
poj okf i l m
TheTr eeofLi f e Mu n g k i nk i t ak e r a pme mi l i k ib a n y a kp e r t a n y a a nme n g e n a i e k s i s t e n s id i r ik i t as e n d i r i .Me n g a p aa k ud i l a h i r k a n ?Me n g a p a h i d u p k ud i t a k d i r k a ns e p e r t ii n i ?At a ub a h k a n ,a p as e b e n a r n y a ma k n ad a r ik e h i d u p a n ? “ Tr e eo fLi f e ”me mp e r k e n a l k a nk a r a k t e rs e r u p ay a n gme n c a r i ma k n ak e b e r a d a a n n y ad e n g a nme r e n u n g k a np e r t a n y a a n p e r t a n y a a na l a ms e me s t ay a n gh i n g g ak i n is u l i td i t e mu k a nj a wa b a n n y a . Bu a ht a n g a ns u t r a d a r aTe r r e n c eMa l i c ki n i b e r h a s i l me n y a b e ta n u g e r a hp r e s t i s u sPa l med ’ Ord if e s t i v a lf i l mCa n n e st a h u n 2 0 1 1l a l u , s e k a l i g u sme n u a ip u j i a nd a r ib a n y a kk r i t i k u s . “ Tr e eo fLi f e ”d i b u k ad e n g a nk i s a hk e l u a r g aO’ Br i e ny a n gt i n g g a ld iTe x a se r a1 9 5 0 a n .Ke h i d u p a np a s a n g a ns u a mii s t r iMr . d a nMr s .O’ Br i e n( d i p e r a n k a nd e n g a na p i ko l e hBr a dPi t td a n J e s s i c aCh a s t a i n )d e n g a nt i g aa n a kl a k i l a k i n y ab e r j a l a nr u k u n d a nb a h a g i a . Na mu n , k e t e n t r a ma nt e r s e b u td i h a n t a mb a d a is a a t s a l a hs a t ua n a kme r e k a , R. L. , t e r e n g g u tn y a wa n y ad iu s i amu d a . Pe r i s t i wai n is a n g a tme mp e n g a r u h iJ a c k ,a n a kt e r t u ak e l u a r g aO’ Br i e n ,b a h k a ns a mp a id i at u mb u hd e wa s a .J a c ky a n gk e mu d i a nb e r p r o f e s is e b a g a ia r s i t e k( d i p e r a n k a nSe a nPe n n )t i d a kh e n t ib e r g u l a td e n g a np e r a s a a n n y ak e p a d aTu h a n ,k e d u ao r a n gt u a n y a ,s e r t ak e ma t i a na d i k n y a .So r o t a nf i l mi n ib e r p u s a t k e p a d at i g at o k o hs e n t r a lt e r s e b u t :a y a h ,i b u ,d a na n a ks u l u n gme r e k a .Te r u t a ma ,J a c ky a n g s e l a l ume mp e r t a n y a k a nk e h i d u p a n n y ad a nt a k d i ro r a n g o r a n gd is e k i t a r n y a .Me n g a p ama s a k e c i l n y ah a r u st e r r e n g g u ts e p e r t ii t u ?Me n g a p as a n gi b uy a n gp e n u hk a s i hs a y a n gh a r u sme n g a l a mip e n d e r i t a a n ?Me n g a p ad i ab i s ab e g i t ume n g a g u mi ,s e k a l i g u sb e g i t ume mb e n c is a n g a y a h ? Pe r l ud i k e t a h u i b a h wag a y at u t u rf i l mi n i me mi l i k i s i f a t a r t h o u s ey a n gs a n g a t k u a t . Pe n o n t o n s e p e r t i n y ap e r l ume n u a n g k a ne k s t r ap e r h a t i a nu n t u kme n i k ma t if i l mb e r d u r a s ik u r a n gl e b i h3 j a mi n i . Se c a r av i s u a l , “ Tr e eo fLi f e ”me n y u g u h k a nr a n g k a i a ng a mb a ry a n gme mu k a ud e n g a n s u a s a n ame l a n k o l i sy a n gk e n t a l . So u n d t r a c ky a n gme n g i r i n g i n y ap u nd i d o mi n a s io l e hk o mp o s i s imu s i kk l a s i kt e r b a i k , s e p e r t iBa c h , Mo z a r t , Ma h l e r , Co u p e r i n , d a ns e j e n i s n y a . Dis i s il a i n , a d e g a nd e mia d e g a ny a n gh a n y ad i i r i n g io l e hv o i c eo v e rp a r ak a r a k t e rd a l a mb e n t u kmo n o l o g b i s aj a d ime mb u a tp e n o n t o ny a n gmu n g k i nt e r b i a s ad e n g a np e n c e r i t a a nf i l mk o n v e n s i o n a l b o s a n ,b a h k a nme n g a n t u k .Ap a l a g ib a n y a ka d e g a ny a n gt e r k e s a nt i d a ka d ah u b u n g a n n y a d e n g a nc e r i t au t a ma n y a .Co n t o h n y a ,k e t i k ap e n o n t o nd i a j a kme n e l u s u r ia wa lk e h i d u p a nd i b u mi ,h i n g g ap e ma n d a n g a nc i n c i nSa t u r n u sd a nb u l a n b u l a nJ u p i t e r .J i k at i d a kb e n a r b e n a r t e r t a r i kme n e l a a h n y a , p e n o n t o na wa mmu n g k i na k a nme r a s ak e b i n g u n g a n . Ko n s e pp e n y a j i a ny a n gt e r g o l o n gb e r a n ii n il a hy a n gme mb u a t“ Tr e eo fLi f e ”b e g i t uu n i k . Te r l e p a sd a r ie k s e k u s i n y a ,f i l mi n ime n a wa r k a ng a g a s a nme n y e n t u hme n g e n a ik e b e r a d a a n ma n u s i a :“ Th e r ea r et wowa y st h r o u g hl i f e , t h ewa yo fn a t u r ea n dt h ewa yo fg r a c e . ” . Du ah a l i n il a hy a n gs e l a l ume n g i r i n g is a t us a mal a i n ,me n e ma n ima n u s i ame n j a l a n ik e h i d u p a n n y ad i
12 |BULETI N MERDE-
bandungcor ner
Se mu at e n t us u d a ht i d a ka s i n gl a g id e n g a nGe d u n g Sa t e .Ba n g u n a ni n ime r u p a k a ns a l a hs a t ud a r ib a n y a k n y al a n d ma r kd is e t i a ps u d u tk o t aBa n d u n g . Na mu n ,e d i s iBu l e t i nMe r d e k ak a l ii n it i d a ka k a n me mb a h a s me n g e n a i Ge d u n g Sa t e , me l a i n k a n s e b u a hl a p a n g a ny a n gl u a sd a ns t r a t e g i sy a n gt e r l e t a kt e p a td is e b e r a n g n y a .La p a n g a ni n id i k e n a l d e n g a nn a maLa p a n g a nGa s i b u . Me s k i p u nt e r l e t a kd it e n g a hh i r u kp i k u kk e n d a r a a n y a n gb e r l a l ul a l a n g , j a l a n j a l a ns o r ema up u np a g id i Ga s i b ut e t a pl a hs a n g a tme n y e n a n g k a n .Se b u a h l a p a n g a nl u a sd e n g a nc u a c ay a n gr i n d a n gd e n g a n l o k a s is t r a t e g i sme n j a d i k a nGa s i b ut a kk a l a hme n a r i kd i b a n d i n g k a nd e n g a nl a p a n g a n l a p a n g a nl a i n n y ay a n ga d ad ik o t aBa n d u n g . Un t u kma s u kk eGa s i b u ,p e n g u n j u n gt i d a kd i p u n g u tb i a y aa p a p u n .Ga s i b uj u g at i d a kme mi l i k ip a g a r d is e k e l i l i n g n y a ,s e h i n g g a me n j a d i k a n n y ab a k ma g n e tb a g io r a n g o r a n gu n t u kme n d a t a n g il a p a n g a ni n i .Ad ay a n gb e r ma i nb e r s a mak l u bo l a hr a g a , a d ay a n gb e r l a r i b e r s a mat e ma n , a t a ua d ay a n gh a n y a d u d u k d u d u kd a nme r a s a k a na n g i ny a n gs e g a r .Pe n g u n j u n gd a p a tme n i k ma t iGa s i b ud e n g a nc a r a n y a ma s i n g ma s i n g . Na mu nd i s i s i l a i n , k a r e n ad i s e k e l i l i n gGa s i b ut i d a kd i b e r i p a g a r , l a p a n g a ni n i s u l i t d i g u n a k a nj i k ai n g i nme l a k u k a np e r t a n d i n g a no l a h r a g a , k a r e n at i d a ka d ap e mb a t a sa n t a r ap e n o n t o nd a n p e ma i n .Ol e hk a r e n ai t u ,Ga s i b uc e n d e r u n gl e b i hd i f u n g s i k a no l e hma s y a r a k a tBa n d u n gu n t u kb e r o l a h r a g as a n t a i .Ha li n ime n j a d is u a t ui r o n it e r s e n d i r i , k a r e n aa d ap e n d a p a ty a n g me n g a t a k a nb a h wa La p a n g a n Ga s i b u me r u p a k a nk e p e n d e k a nd a r i Ga b u n g a nSe p a kBo l aI n d o n e s i aBa n d u n gUt a r a . 13 |BULETI N MERDE-
Te t a p i ,a d ap e n d a p a tl a i nj u g ay a n gme n y e b u t k a n b a h waGa s i b ub e r a s a l d a r i k a t aGa z e b o , y a i t ut e mp a t y a n gb e r f u n g s is e b a g a it e mp a tb e r t e d u hd it a ma n , a t a ul a p a n g a ny a n gl u a s .Pe n d a p a ta p a p u ny a n g me n g a wa l id a s a rk a t aGa s i b u ,Ga s i b ut e t a ps u a t u l a p a n g a ny a n gs u n g g u hme n a r i kd e n g a ns e g a l ak a r a k t e r i s t i n y a . Ke me n a r i k a ni n il a hy a n gj u g ame mb u a t b a n y a ke v e n to r g a n i z e rs e r i n gs e k a l ime n g a d a k a n a c a r a a c a r ad iGa s i b u .Ac a r a a c a r as e p e r t ip a me r a n , k o n s e rmu s i k ,a t a u p u nu p a c a r a1 7Ag u s t u sd a r ip e me r i n t a hJ a b a rs e r t as o l a tI e db e r s a map u nt i d a k p e r n a ha b s e nd a r iGa s i b u . Ga s i b ub e g i t ur a ma id a n d i c i n t a io l e hma s y a r a k a tk o r aBa n d u n gs a mp a ia d a t wi t t e rme n g e n a ii n f o r ma s iGa s i i b uy a n gd i b u a t k h u s u s , y a i t u@i n f o g a s i b u . Se t i a pwe e k e n d ,ma s y a r a k a tk o t aBa n d u n gr a ma i b e r o l a h r a g ad iGa s i b u .Ha li n ik e mu d i a nme mb u a t b a n y a kp e d a g a n gme l i h a tp e l u a n gb e s a ry a n gd i t a wa r k a nGa s i b u .Ak i b a t n y a ,d a l a mb e b e r a p at a h u n t e r a k h i rGa s i b up u nb e r u b a hme n j a d i s e ma c a mp a s a r k a g e ts e t i a ph a r iMi n g g u . Ba n y a ks e k a l it e n d a t e n d a y a n gb e r mu n c u l a nd a r imu l a ib e r j u a l a n ma k a n a n s a mp a ib e r j u a l a na l a te l e k t r o n i k .Ha li n ime ma n g s a n g a td i s a y a n g k a n ,k a r e n af u n g s iGa s i b uu n t u k b e r o l a h r a g at i d a kb i s at e r c a p a i a k i b a ta d a n y ap a s a r k a g e ti n i .Se t e l a hb e b e r a p at a h u nb e r l a l u ,wa l i k o t a Ba n d u n gs a a ti n i ,Ri d wa nKa mi l ,s e c a r ab e r t a h a p ma mp ume mb e r s i h k a nGa s i b ud a nme n g e mb a l i k a n l a p a n g a ni n ik e p a d af u n g s is e b e n a r n y ay a i t uu n t u k b e r o l a h r a g a .Ga s i b uy a n gn y a ma nme n j a d ii n d e k s k e b a h a g i a a nb a g ima s y a r a k a tk o t aBa n d u n g .Yu k , ma r id a t a n gk e Ga s i b uu n t u k me n i k ma t is o r e ma u p u np a g id e n g a nb e r o l a h r a g a !