Επιπτώσεις ενός default στην Ελλάδα

Του Γιώργου Καισάριου 

Το χθεσινό άρθρο είδα ότι προκάλεσε πάρα πολλά έντονα σχόλια, πολλά εκ των οποίων, κατά την άποψη μου ήταν άκαιρα, ειδικά αν κάποιος έχει παρακολουθήσει τη ροή των γραπτών μου σε αυτή τη στήλη. 

Το χθεσινό άρθρο ήταν ένας σχολιασμός επί του άρθρου του CNBC και όχι τι θα γίνει στην Ελλάδα. Σήμερα λοιπόν και κατόπιν πολλών ερωτημάτων, θα ήθελαν να επεκταθώ στο τι θα μπορούσε να γίνει στην Ελλάδα από ένα πιστωτικό γεγονός... που κατά την άποψη μου θα το δούμε αργά η γρήγορα, είτε είναι σε φιλικό είτε σε εχθρικό επίπεδο.

Θα πρέπει να τονίσω ότι το τι θα επακολουθήσει έπειτα από ένα τέτοιο γεγονός έχει να κάνει με τους χειρισμούς της πολιτικής ηγεσίας παρά με οτιδήποτε άλλο. Επίσης θα πρέπει να γίνει αντιληπτό (και το έχω πει άπειρες φορές) ότι μια αναδιάρθρωση (διαγραφή χρέους, στάση πληρωμών ή οτιδήποτε στο ενδιάμεσο) δεν θα λύσει κατά 100% τα προβλήματα μας, παρά μόνο κατά 50%.

Το άλλο 50% έχει να κάνει με τις διορθωτικές αλλαγές που απαιτούνται έτσι ώστε η Ελλάδα να καταστεί μια ανταγωνιστική οικονομία, με την έννοια να μπορούμε να παράγουμε ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες έτσι ώστε να μηδενιστεί το έλλειμμα στις τρέχουσες συναλλαγές. Χωρίς αυτό, είναι αδύνατον να αυξηθεί το εισόδημα μας. Δείτε το άρθρο με τίτλο: "Θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια νέα Google στην Ελλάδα;" και δείτε και αυτή τη διάλεξη που έδωσα πάνω στο ίδιο θέμα στο AIT. 
 
Όσον αφορά το πρώτο σκέλος, όπως είπα εξαρτάται από τους χειρισμούς της πολιτικής ηγεσίας. Αν για παράδειγμα επιμένει η ελληνική πολιτική ηγεσία στο να βγάλει εις πέρας αυτό το τερατούργημα που ψηφίστηκε χτες, τότε με το συμπάθιο αλλά η φτώχεια που θα αντιμετωπίσει αυτή τη χώρα τα επόμενα χρόνια θα μπορεί να συγκριθεί μόνο με την κατοχή. Αν όμως γίνει ένα κούρεμα και μειωθεί κατά 65% το χρέος της χώρας και παράλληλα ανακεφαλαιοποιηθεί το τραπεζικό σύστημα, τότε η χώρα θα είναι πολλαπλά κερδισμένη και θα έχει την ευκαιρία για μια δεύτερη ευκαιρία.

Σχετικά με το που θα βρει λεφτά το κράτος το έχω εξηγήσει εδώ. Διαβάστε το άρθρο με τίτλο: "Μια ολοκληρωμένη πρόταση για το ελληνικό αδιέξοδο".

Για τη νομιμότητα μιας τέτοιας πρότασης σε σχέση με τις ευρωπαϊκές συνθήκες, παρακαλώ διαβάστε Protocol on the Statue of the European System of Central Banks παράγραφος 14.4 και τη Συνθήκη της Λισαβόνας.

Η Ιρλανδία βασίστηκε στις πιο πάνω τρύπες των ευρωπαϊκών συνθηκών και έχει διοχετεύσει 80 δισ. ευρώ στο τραπεζικό της σύστημα. Για ποιο λόγο δεν μπορεί να γίνει το ίδιο και στην Ελλάδα και να ανακεφαλαιοποιηθεί το τραπεζικό σύστημα ενόψει ενός κουρέματος;

Να τονίσω ότι η Ιρλανδία δεν ζήτησε την άδεια της ΕΚΤ ή της ΕΕ για να το κάνει. Οι ευρωπαϊκές συνθήκες τονίζουν ξεκάθαρα ότι είναι στην ευχέρεια της τοπικής κεντρικής τράπεζας να το κάνει. Εμείς γιατί δεν κάνουμε χρήση αυτού του μηχανισμού; 

Άσχετα αν μας δώσουν λεφτά ή όχι, αν ανακεφαλαιοποιηθεί το τραπεζικό σύστημα, γίνει ένα ωραίο Big Fat Greek Haircut και γίνουν και οι ανάλογες διαγραφές στις τράπεζες (ομόλογα και δάνεια), τότε το τραπεζικό σύστημα θα είναι σε καλύτερη κατάσταση από οποιοδήποτε άλλο τραπεζικό σύστημα στην Ευρώπη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν έχουμε κανέναν ανάγκη.

Για ποιο λόγο; Διότι απλά το δημόσιο μπορεί να καλύψει τα τρέχοντα έξοδα, καθώς συνεχίζεται η δημοσιονομική προσαρμογή, από τα έντοκα. Παράλληλα δε (πάντα μετά από ένα κούρεμα τουλάχιστον 65%), θα μπορούν και οι Έλληνες πολίτες να αγοράζουν ομόλογα απευθείας.

Στις ΗΠΑ μπορεί ο κάθε πολίτης να αγοράζει ομόλογα απευθείας από το δημόσιο χωρίς τη μεσολάβηση κανενός. Δεν βρίσκω το λόγο γιατί να μην μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο εδώ. Το αποθετήριο έχει την υποδομή να το κάνει άμεσα. Για ποιο λόγο να μην μειωθεί η εξάρτηση της Ελλάδας από τους ξένους τα επόμενα χρόνια (πάντα μετά από ένα κούρεμα);

Τα περί του θα μας πετάξουν από την Ευρώπη, δεν υφίστανται. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί ορισμένοι επιμένουν σε αυτό το σενάριο. Δεν υπάρχει περίπτωση διότι δεν προβλέπεται από καμιά συνθήκη. 

Τι θα κάνει η Ευρώπη αν η Ελλάδα κάνει μια τέτοια ντρίμπλα; Θα σας πω τι θα κάνει. Ό,τι έκανε με την Ιρλανδία. Δεν θα κάνει τίποτα, διότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Και σύντομα, όταν η Ιρλανδία πάρει απόφαση να κάνει default στους senior bond holders, πάλι τίποτα δεν θα κάνει η ΕΕ, διότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα.

Πάρα πολλοί ρωτούν τι θα γίνει με τις συντάξεις και τους μισθούς του δημοσίου. Να τονίσω για άλλη μια φορά ότι το που θα πάνε οι συντάξεις είναι ανεξάρτητο από το τι θα γίνει με την τωρινή κατάσταση. Για ποιο λόγο; Διότι το πρόβλημα στο συνταξιοδοτικό προϋπήρχε και πριν την κρίση. 

Ενθυμίστε παρακαλώ ότι το νούμερο ένα θέμα της επικαιρότητας εδώ και μερικά χρόνια, πριν την τωρινή κρίση, ήταν το συνταξιοδοτικό. Όλοι ξέρουμε ότι το σύστημα έχει πτωχεύσει και όλοι ξέρουμε ότι τα νούμερα δεν βγαίνουν. Επίσης όλοι ξέρουμε ότι θα έπρεπε να γίνουν μειώσεις πολύ πριν το τωρινό πρόβλημα. 

Όσον αφορά το δημόσιο, μια από τα ίδια. Η τωρινή κρίση είναι αποτέλεσμα του αναποτελεσματικού, διογκωμένου, άδικου και διεφθαρμένου κράτους. Είναι προαπαιτούμενο να γίνει πιο αποτελεσματικό το κράτος για να βγούμε από την κρίση. Αλλά αυτό είναι ανεξάρτητο από την τωρινή κατάσταση. Αλλά αν δεν γίνουν οι απαιτούμενες αλλαγές που πρέπει να γίνουν, τότε απλά δεν θα πάμε μπροστά, είτε γίνει κούρεμα είτε όχι. 

Το αν θα φτωχύνει η Ελλάδα στο μέλλον και πέσει το βιοτικό μας επίπεδο, επίσης δεν έχει σχέση με το αν θα γίνει αναδιάρθρωση ή όχι. Για να αποφύγουμε την μείωση του βιοτικού μας επιπέδου, θα πρέπει να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί. Αυτό δεν έχει σχέση με κάποια αναδιάρθρωση, αλλά με τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν σε επίπεδο θεσμών και νόμων που να βοηθά τον ιδιωτικό τομέα να παράγει και να μην του κάνει πόλεμο, όπως κάνει σήμερα το κράτος. Αλλά αν δεν γίνει μια αναδιάρθρωση, τότε το όλο εγχείρημα δεν είναι βιώσιμο, διότι απλά ένα χρέος 150% του ΑΕΠ δεν είναι διαχειρίσιμο, όσο ανταγωνιστικός και να είσαι (που δεν είμαστε).

Ακούω συνέχεια ότι δεν θέλουμε το ένα και δεν θέλουμε το άλλο και ότι το ένα δεν είναι λύση και το άλλο δεν είναι λύση. Λύση όμως δεν ακούω από κανέναν. Μια χούφτα ανθρώπων σε ολόκληρη την Ελλάδα έχουν κάτι να πουν για κάποια λύση, μεταξύ και εμού του ιδίου. Σας έχω πει πολλές φορές ότι τίποτα από όλα αυτά που μαγειρεύουν στην Ευρώπη δεν θα μας λύσει το πρόβλημα. Επίσης, είναι αδύνατη η δημοσιονομική μας προσαρμογή με ένα τέτοιο χρέος στο κεφάλι. Τώρα αν κάποιοι έχουν διαφορετική άποψη και νομίζουν ότι τα νούμερα βγαίνουν, εδώ θα είμαστε να το δούμε. Αλλά μέχρι τώρα θα έλεγα ότι η αγορά συμφωνεί μαζί μου. Το αν βέβαια ορισμένοι δεν έχουν εμπιστοσύνη στην κρίση της αγοράς και νομίζουν ότι όλα είναι στημένα επίσης πάω πάσο. Αλλά εγώ δεν ανήκω σε αυτή την κατηγορία. 

Για μένα η λύση είναι αυτή που σας έχω προτείνει και με το συμπάθιο αν δεν συμμερίζομαι την καταστροφολογία περί του τι θα γίνει αν δούμε ένα ελληνικό default. Έχοντας πει αυτό όμως, ένα εχθρικό default θα προκαλέσει πάρα πολλά προβλήματα και μακάρι όταν έρθει η στιγμή, να μην γίνει με αυτό τον τρόπο. Αλλά είμαι της άποψης ότι για εκεί θα πάει η δουλειά, αν η Ευρώπη αλλά και η ελληνική πολιτική ηγεσία δεν ανοίξουν έναν διάλογο για ένα κούρεμα σύντομα. Και πιστέψτε με που σας λέω, αν φτάσουμε στο σημείο να δούμε ένα εχθρικό default, τότε και οι φορολογούμενοι της ΕΕ επίσης θα πάρουν χασούρα.

Τέλος, δεν ευθύνομαι εγώ για την τωρινή κατάσταση αγαπητέ αναγνώστη, ούτε έχω πάρει τις αποφάσεις που μας οδήγησαν εδώ και ούτε έχω λόγο στο τι θα γίνει. Καταγράφω τι βλέπω και προσπαθώ σε κάποιο βαθμό να βρω κάποια λύση και να συνδυαστεί αυτό με τις επενδυτικές μας επιλογές (αν και ομολογώ ότι περισσότερο για πολιτικά γράφουμε όλοι τον τελευταία καιρό και λιγότερο για την αγορά). 

Και κατά την άποψη μου, αυτά που σας παρουσίασα πιο πάνω (και σάς γράφω εδώ και 5 μήνες) είναι το τι πρέπει να γίνει. Εγώ δεν είμαι παρά ο ταχυδρόμος, δεν είμαι εκτελεστικό όργανο. 

Αλλά αν κάποιοι νομίζουν ότι όλα αυτά τα τερτίπια που σκαρώνουν στην Ευρώπη θα μας λύσουν το πρόβλημα, τότε δεν έχουν παρά να αγνοήσουν ό,τι λέω και να συνεχίσουν σαν αν μην συμβαίνει τίποτα και πάνω από όλα, να φορτωθούν τίγκα στο margin σε τραπεζικές μετοχές.

george.kesarios@capital.gr