Waar ligt grens van auteursrecht? Saskia Noort wil discussie voortzetten

De termijn verloopt volgende week, dus ze hebben nog even. Toch gaan Saskia Noort en haar uitgever Chris Herschdorfer niet in hoger beroep tegen de uitspraak van de rechtbank, die Noort begin dit jaar ongelijk gaf in een plagiaatrechtszaak die ze had aangespannen tegen een collega. In NRC Handelsblad spreken Noort een haar uitgever zich vandaag voor één keer over de zaak uit. Omdat ze „de discussie” willen voortzetten.

Noort verloor begin dit jaar de rechtszaak die ze had aangespannen tegen thrillerschrijfster Liselotte Stavorinus. Volgens Noort had Stavorinus in haar ‘Gooise thriller’ Het reservaat meerdere elementen hebben gebruikt uit haar bestseller De eetclub (2004). Om die reden moest het boek uit de handel gehaald worden. Herschdorfer en Noort lieten zich in de media niet uit over de kwestie. Uit vrees dat het zou uitgroeien tot een „mediaspektakel”.

Principiële kwestie

In NRC Handelsblad reageren beiden vandaag voor één keer op de kwestie. Ze zijn het oneens met het vonnis van de rechtbank. En willen „de discussie” voortzetten. Herschdorfer:

“Wij zijn het niet eens met het vonnis, wij vinden de kwaliteit ervan niet goed. Maar je kunt niet altijd je gelijk halen in de rechtszaal.”

Volgens Herschdorfer gaat het ze om een “principiële kwestie”: helderheid krijgen over de grens van het auteursrecht:

„In hoeverre kun je je laten inspireren? In de VS was net de zaak over Marvin Gaye, waar is bepaald dat zijn muziek niet gebruikt mocht worden. Helaas is dat in de boekenwereld nog een grijs gebied.”

Zwart jurkje

In haar brief aan De Crime Compagnie, de uitgeverij van Stavorinus, somde Noort vorig jaar 29 elementen op die volgens haar uit De eetclub zouden zijn overgenomen.

Herkenbaar noemde Noort onder andere het zwarte jurkje dat de hoofdpersoon droeg bij een feest, de witte wijn die werd gedronken tijdens de eerste ontmoeting met de vriendengroep en het decor van grote villa’s met door SUV’s overheerste oprijlanen.

Ilse Karman, de uitgever van Stavorinus, zei begin januari “heel verbaasd” te zijn toen ze de brief van Noort doornam:

“De elementen die werd opgesomd zijn volgens ons uit het leven gegrepen. En ze komen zo vaak terug in vrouwenthrillers. Als je een boek daarom uit de handel moet halen, kan ik net zo goed stoppen met uitgeven.”

Clichés

De rechtbank was het daarmee eens. Clichés kun je niet beschermen, zo oordeelde de rechter. Noort zegt “niet vrolijk” te worden van deze uitspraak:

“Ik zie mijn werk niet als clichématig. Ik miste de discussie over wat een cliché is. Is een blonde vrouw met grote borsten altijd een cliché? Het gaat om de context. A.F.Th. van der Heijden heeft ook wel eens over een zwart jurkje geschreven.”

Noort zegt te begrijpen dat „enkele elementen” in thrillers overeen kunnen komen. Maar niet 29. Noort:

“Dan is het een slaafse navolging.”

Slechte verliezer

Karman, Stavorinus’ uitgever, laat per telefoon weten het besluit van Noort om niet in hoger beroep te gaan via de media te hebben vernomen. Het verbaast haar niet, zegt ze:

“Als je zo op alle punten door de rechter wordt afgefakkeld, heeft een hoger beroep weinig zin, lijkt me. Het vonnis was bovendien zo uitvoerig. Daar was geen speld tussen te krijgen.”

Karman zegt zich te storen aan het feit dat Noort de discussie over plagiaat nu via de media voert:

“Ik vind Noort een slechte verliezer. Wat mij betreft was de discussie afgelopen toen de rechter het vonnis uitsprak. Als ze nog met ons in discussie wil, moet ze in hoger beroep gaan. Ik ben hier nu wel klaar mee. We hebben deze zaak overtuigend gewonnen.”

Lees hier het interview met Saskia Noort en Chris Herschdorfer in NRC Handelsblad: ‘Grens auteursrecht is ons te vaag’.