Muziek & de bibliotheek

Vandaag vond in Utrecht bij Kunstfactor de beleidsdag van de Nederlandse Vereniging van Muziekbibliotheken plaats. Omdat ik deel uitmaak van de commissie auteursrecht van de NVMB was mij, evenals vertegenwoordigers van andere commissies, gevraagd uit de doeken te doen waarvoor we willen staan. Onderstaand mijn betoog, of misschien beter gezegd, manifest.

Als muziekbibliotheek is de confrontatie met het auteursrecht onontkoombaar. Enerzijds zijn we het dankbaar. Zonder het stelsel van auteursrechten zouden we het namelijk moeten stellen zonder aanbod in de bibliotheek. In toenemende mate maken we echter kennis met de nadelen die aan het auteursrechtstelsel kleven. Als muziekbibliotheek is onze voornaamste wens, het liefst zonder noemenswaardige beperkingen, op legale wijze toegang te geven tot muziek, ongeacht of het bladmuziek of geluidsdragers betreft.

Dat hebben we lang kunnen doen, maar de tijden zijn veranderd. Gebruikers raken in toenemende mate gewend aan het gebruiken van digitale content. De wijze waarop wij dat kunnen aanbieden is echter sterk beperkt. Je zou kunnen stellen dat het huidige auteursrechtstelsel daaraan debet is. Dat is namelijk niet hoofdzakelijk gericht op het veiligstellen voor toegang tot cultureel materiaal, maar vooral op financieel gewin. De beoogde balans tussen het verdienen van geld door makers en rechthebbenden en het verspreiden van materiaal is weg en daarmee worden we in negatieve zin geconfronteerd. De eigen collectie van geluidsdragers digitaliseren en ontsluiten mag niet. Het uitlenen van muziek op mobiele apparaten mag niet. Het digitaliseren van bladmuziekcollecties, mits in eigen beheer, mag niet. Dit beperkt ons enorm te beantwoorden aan de vraag van onze húidige gebruikers, maar leidt ook tot het risico toekómstige gebruikers van ons te vervreemden. Gebruiksgemak staat voor hen voorop en het beluisteren van een cd legt het daarbij af tegen streaming content. Het zal een kwestie van tijd zijn voordat dit ook geldt voor de consumptie van bladmuziek.

Het is daarom een paradox dat het auteursrecht, dat ons in staat zou moeten stellen materiaal te verspreiden, juist het tegenovergestelde bewerkstelligt. Het artikel dat Frank Huysmans en Christiaan Alberdink Thijm gisteren publiceerden in het Financieel Dagblad, Breng e-book onder leenrecht, verwoordt eigenlijk uitstekend wat wij als werkgroep Auteursrecht ook bepleiten voor het materiaal in de muziekbibliotheken: zorg dat er juridische mogelijkheden bestaan om ook digitaal materiaal op een legale wijze te kunnen aanbieden. De NVMB zou een bemiddelende rol moeten spelen in het bereiken van deze doelstelling. Het is namelijk een problematiek die alle muziekbibliotheken raakt, maar die centraal opgepakt moet worden.”